جایگاه آموزش در برنامه های علم و فناوری کشور های منتخب جهان

تدوین نقشه جامع علمی کشور بر اساس اهداف کلان جامعه از دغدغه های عمده محافل علمی و فرهنگی کشور در سال های اخیر بوده است. با وجود برداشت های مختلف نسبت به مفهوم نقشه جامع و جایگاه و نقش بخش های مختلف آن، می توان انتظار داشت در طرحی با این عنوان، مقوله «آموزش» از جایگاه ویژه ای برخوردار باشد. توجه به این نکته که بسیاری از کشور ها پیش از این به تدوین سیاست های کلان علم و فناوری خود پرداخته اند، مطالعه ای تطبیقی در این زمینه می تواند افق های جدیدی را برای تعیین جایگاه و نقش مقولات مختلف، از جمله آموزش، در تدوین سیاست های مشابه در کشورمان برای دست اندر کاران بگشاید. از این رو مقاله حاضر به بررسی جایگاه و نقش مقوله آموزش در طرح های ملی علم و فناوری 9 کشور اسپانیا، فنلاند، جمهوری چک، ایرلند، هند، ژاپن، تایوان، اوگاندا و آفریقای جنوبی می پردازد. با اینکه طبعاً سیاست های این کشور ها را نمی توان نمونه کامل و قابل الگو برداری صرف دانست، اما یافته های این بررسی با به تصویر کشیدن نقاط قوت و ضعف اسناد مورد مطالعه، برخی مسائل قابل تأمل را برای سیاست گذاران علم و فناوری کشور در زمینه جایگاه امر آموزش در نقشه جامع علمی کشور مطرح می کند. اهم این مسائل عبارت اند از نگاه کمی و محصول محور نسبت به آموزش؛ کلی بودن بیش از حد نکات مربوط به آموزش در این سند؛ در حاشیه قرار گرفتن آموزش نسبت به اقتصاد، پژوهش و خصوصاً فناوری؛ و نبود دیدگاه نظری منسجم و مشخص در پس مطالبی که در زمینه آموزش در نقشه گنجانده شده است. بر این اساس، توجه سیاست گذاران امر به این نکته جلب می شود که در بازنگری های احتمالی نقشه جامع علمی کشور و نیز در تدوین اسناد و برنامه های پایین دستی و اجرایی، نگاهی دوباره به جایگاه آموزش در برنامه های علم و فناوری کشور ضروری خواهد بود.